Een volwaardige baan zonder dat je op sollicitatiegesprek hoeft, of dat er naar je arbeidservaring en diploma’s wordt gevraagd. Het is geen idee-fixe, dankzij Open Hiring®, een nieuw en baanbrekend concept op de arbeidsmarkt. Ook Noord-Holland maakt binnenkort voor het eerst met dit fenomeen kennis.
AVENHORN/ZWAAGDIJK – Bakkerij Pater (onderdeel van Amarant, een holding waar zes bakkersbedrijven bij zijn aangesloten) uit Avenhorn heeft binnenkort een dubbele primeur. In een vestiging in Zwaagdijk gaat het bedrijf de bij het publiek geliefde jodenkoeken van Davelaar nieuw leven inblazen. In diezelfde productielocatie start Pater als eerste firma in Noord-Holland een pilot met Open Hiring. Oftewel: ‘de baan zonder sollicitatiegesprek’ die iedereen gelijke kansen geeft op de arbeidsmarkt, óók werkzoekenden die nu om allerlei redenen buitenspel staan.
Over de marktkansen van de koeken maakt HR-directeur Renee Pater zich nog het minst te sappel. “Vijf jaar terug hebben we dat populaire consumentenmerk verkocht aan een ander bakkersbedrijf. De receptuur werd vervolgens door hen aangepast, en dat deed het karakter van de koek geen goed. We hebben het nu teruggekocht en gaan er opnieuw een steengoede koek van maken. Ze zijn een ode aan ons vakmanschap, een ode aan onze historie, en een ode aan mensen die binnen de maatschappij niet de aansluiting vinden, maar wel van onschatbare waarde zijn.”
Open Hiring
Anders gesteld is het met Open Hiring, een concept dat vorig jaar door maatschappelijk ontwikkelaar Start Foundation op de Nederlandse arbeidsmarkt werd geïntroduceerd. De formule houdt in dat werkzoekenden zich bij een onderneming inschrijven voor een vacature die de werkgever voor Open Hiring beschikbaar heeft gesteld. Zo gauw die plek vrijkomt, kan de eerste op de wachtlijst aan de slag. Ongeacht zijn of haar persoonlijke achtergrond, arbeidservaring of verleden. Willen en kunnen is voldoende. Pater beseft dat ze met Open Hiring in een ongewis avontuur stapt, maar liet zich toch overhalen mee te doen. “Want wij vinden dat principe dat elke persoon evenveel uitzicht biedt op een baan, heel mooi. Het verleden hoort de kansen van mensen niet in de weg te staan. Als mensen écht vooruit willen, is het zonde dat ze niet aan de bak komen. Die drempel haal je met Open Hiring weg. En helemaal vrijblijvend is het niet. Het is niet even snel een belletje doen of een mailtje sturen om ervan af te zijn. Je moet zelf de stap zetten om naar het bedrijf te komen en je naam op een lijst te zetten.”
Motivatie
Pater speelde al langer met het idee om te experimenteren met Open Hiring. “Binnen onze bestaande structuur lag dat echter wat ingewikkeld. Toen kwam Davelaar weer op ons pad. Als je vanaf nul begint met een nieuwe koekbakkerij, is het eenvoudiger om zo’n innovatief, maar ook onbekend personeelsconcept in je bedrijfsvoering te integreren.” In september rollen de eerste bakwaren van de productielijn in Zwaagdijk. “We beginnen op die nieuwe locatie met vijf à zes formatieplaatsen die we via Open Hiring gaan invullen. De gemiddelde werkweek houd ik op 28 à 30 uur; dan kunnen we wat meer mensen aannemen.” Ze is nuchter over de vooruitzichten. “Als je mensen die door allerlei redenen kwetsbaar zijn op de arbeidsmarkt, een nieuw perspectief geeft, geven ze ook iets aan je terug. Vraag een werkgever wat hij het belangrijkst vindt aan zijn medewerkers en het antwoord is: motivatie. Bij Open Hiring is dat mechanisme bijna als vanzelf ingebouwd.”
Vraag een werkgever wat hij het belangrijkst vindt aan zijn medewerkers en het antwoord is: motivatie
Het kan deze vierde-generatietelg uit het bakkersgeslacht Pater (de firma uit West-Friesland hoopt in 2024 zijn eeuwfeest te vieren) niet zijn ontgaan dat ze na de zomer regelrecht in de voetsporen treedt van de founding father van Open Hiring. Want de kiem voor deze revolutionaire aanpak werd in 1982 gelegd in de onder criminaliteit, armoede en massale werkloosheid gebukt gaande wijk Yonkers in New York, waar Bernie Glassman de Greyston Bakery oprichtte. Iedereen was daar welkom om te werken. Leeftijd, etniciteit, scholing, achtergrond; de doopceel van de kandidaten speelde geen enkele rol. Greyston begon met het bereiden van ambachtelijke koekjes die op straat werden verkocht. Het ‘sociale koekje’ bleek nadien een kaskraker; de klanten stroomden toe. Vier decennia later hebben inmiddels 3.500 personen via Open Hiring in de VS werk gevonden, en is Greyston Bakery bekend als hofleverancier van ‘Ben & Jerry’s’. “Ik vond die geschiedenis zó inspirerend”, aldus Renee Pater. “De idealen die ze hanteren, hoe ze ooit zijn begonnen. De groei die het concept doorgemaakt heeft. Het is een prachtig verhaal.”
Aaibaarheid
Aan de pilot bij de bakkersfirma uit Avenhorn ging zendingswerk vooraf van WerkSaam West-Friesland, de organisatie uit Hoorn waarin werkgevers, werknemersorganisaties en overheid samen zoeken naar oplossingen voor mensen die nogal eens vastlopen op de arbeidsmarkt. WerkSaam was begin dit jaar samen met de WBG, Intermaris en RPA aan het brainstormen over een gezamenlijk project.
De keuze viel al snel op Open Hiring en er werd contact gezocht met Start Foundation om het project te coachen en begeleiden. Met het lichtend voorbeeld van het bakkersbedrijf uit New York op haar netvlies ging WerkSaam-directeur Marjolijn Dölle ook in haar eigen regio bewust op zoek naar een ‘koekjesmaker.’ “Omdat ik tijdens mijn bezoek aan Greyston gezien had dat een koekje een warm en aansprekend product is, met een hoge aaibaarheid. Een koekje wekt sympathie en dat is voor de profilering van zo’n filosofie een voordeel. Bij onze speurtocht naar een bakkerij kwamen we al gauw uit bij Pater, dat erom bekendstaat een groot sociaal hart te hebben. De bakkerij besteedt nu al regelmatig inpakwerk uit voor onze medewerkers. Na wat gesprekken over en weer ontstond er een klik en werd de onderneming enthousiast over de mogelijkheden die Open Hiring hun kan bieden.”
Een koekje wekt sympathie en dat is voor de profilering van zo’n filosofie een voordeel
Dölle wijst erop dat het Open Hiring-denken in ‘The Big Apple’ meer behelst dan alleen een kans voor iemand die noodgedwongen aan de zijlijn van de arbeidsmarkt bivakkeert. “Wat mij erg aanspreekt, is dat Greyston is uitgegroeid tot een soort community die zijn werknemers op meer leefgebieden dan alleen werk bijstaat. Scholing, kinderopvang, huisvesting, gezondheid; Greyston vindt het belangrijk dat al deze aspecten zo goed mogelijk geregeld zijn. Die community-gedachte is een belangrijke bouwsteen voor Open Hiring in New York. In ons land ligt de focus volledig op het vinden van werk. Dat kan ook, omdat ons sociaal stelsel op een hoger peil staat, en er wetgeving is die verhindert dat je van de ene op de andere dag op straat wordt gezet.”
Oliemannetje
Nederland is het eerste land buiten de VS waar Open Hiring dankzij Start Foundation zijn entree maakt. De sociale investeerder (ooit opgericht met geld uit de verkoop van het voormalige Uitzendbureau Start aan USG People) maakt al bijna twintig jaar werk van een inclusieve arbeidsmarkt die iedereen in staat stelt om mee te doen. Open Hiring is een mes dat aan meerdere kanten snijdt, vindt Ingeborg Zwolsman, programmamanager Open Hiring bij Start Foundation. “Het zijn vaak dezelfde mensen die achteraan staan als het om het vinden van werk gaat. Omdat ze te oud of langdurig werkloos zijn, te weinig opleiding of een gat in hun cv hebben, of vanwege etniciteit achtergesteld worden. Bij Open Hiring spelen die barrières allemaal geen rol. Wil je de baan in kwestie en kun je het aan? Als het antwoord op die twee vragen ja is, mag je je naam op de wachtlijst zetten. Voor het bedrijfsleven is Open Hiring eveneens gunstig. Voor sommige vacatures, met name bij lagergeschoold werk, is het moeilijk personeel te vinden. Langs deze weg kan dat wel lukken. Een andere plus is dat je medewerkers binnenhaalt die gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan. Voor ons staat voorop dat de arbeidsrelatie, na een aanloopperiode, moet resulteren in een vast en duurzaam contract.”
Om zand in de machine te voorkomen, is aan Open Hiring ook een Life coach verbonden. Daar kunnen zowel de werkgever als werknemers op terugvallen als problemen opduiken die niet direct met de werkvloer te maken hebben, maar er wel van invloed op zijn. Zoals schuldenproblematiek, of slechte huisvesting. De Life coach is de haarlemmerolie die deze plooien glad moet strijken. Deze Life coach is verbonden aan het bedrijf en beschikbaar voor alle medewerkers. We maken geen onderscheid tussen iemand die binnenkomt via Open Hiring en iemand die er al werkt.
“Open Hiring wil niet zeggen dat je zomaar alles mag doen. Er bestaan dezelfde afspraken en restricties over op tijd komen, roosters en gedrag als bij andere werknemers”, tekent Zwolsman aan. Wie de Life coach betaalt, is een ander chapiter. Start Foundation nam in het begin de kosten voor zijn rekening om het experiment een vliegende start te bezorgen. De laatste tijd wordt hiervoor echter ook steeds vaker een beroep gedaan op de WerkgeversServicepunten die het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft opgezet. ‘Den Haag’ steunt het project inmiddels ook; het departement beschouwt Open Hiring als een sociale innovatie in de strijd tegen discriminatie op de arbeidsmarkt. Het is echter nog wachten op een definitieve financiële regeling voor deze sleutelfunctionaris binnen het concept.
Breed panorama
Babysjop MamaLoes (vijf winkels verspreid door Nederland en een hoofdkantoor in Goirle) was in het voorjaar van 2019 het eerste bedrijf in Nederland dat Open Hiring toepaste. De respons was overdonderend. Zowel van kandidaten als de media. Op een handvol vacatures voor inpak- en magazijnwerk tekenden meer dan honderd mensen in. Ruim een jaar verder staat de Open Hiring-teller op veertien werkgevers, Bakkerij Pater meegerekend. Op de inschrijflijsten staan in totaal 375 gegadigden. Vijftig personen hebben via Open Hiring inmiddels een vaste arbeidsovereenkomst gekregen. “Het aantal sectoren waar experimenten lopen, is heel divers: logistiek, een groenbedrijf, assemblagewerk, maar ook een personenvervoerder, de horeca, een keten van schoonmaakbedrijven, de leerindustrie en een bedrijf voor grondwerk en weg- en waterbouw. In onze ervaring is elke bedrijfstak geschikt voor een pilot met Open Hiring. De praktijk laat zien dat de meeste van de vacatures die nu via Open Hiring worden aangeboden, betrekking hebben op laaggeschoold werk. Maar het kan ook een oplossing bieden voor andere, wat hogere functies, die eveneens moeilijk in te vullen zijn.”
Die willen graag aan de slag, maar zijn afgehaakt na bij diverse sollicitatieprocedures uit de boot te zijn gevallen
De reikwijdte van Open Hiring voor werknemers, ondernemers en de organisatiestructuur van een onderneming is na ruim een jaar proefdraaien moeilijk vast te stellen. Daarom voeren de Vrije Universiteit Amsterdam en Hogeschool Windesheim in Zwolle een ‘effectenonderzoek’ uit naar de werking van Open Hiring in opdracht van Start Foundation. In het najaar worden de resultaten daarvan verwacht. Een tipje van de sluier is volgens Zwolsman nu al wel op te lichten. “Verrassend is dat behalve werkzoekenden uit de bekende kwetsbare doelgroepen zich ook veel geïnteresseerden die gewoon thuiszitten, voor een Open Hiring-baan melden. Die willen graag aan de slag, maar zijn afgehaakt na bij diverse sollicitatieprocedures uit de boot te zijn gevallen. Deze ‘herintreders’ vormen een interessante categorie voor werkgevers om uit te putten.”
Personeelsbeleid
Terug naar West-Friesland, dat zich opmaakt voor het eerste proefproject met Open Hiring. Renee Pater heeft er volop vertrouwen in. “Ik heb bij andere bedrijven geïnformeerd hoe het loopt en die reageren er heel enthousiast op. Ik zie Open Hiring ook écht als iets met een potentie voor de toekomst. Ik weet dat een goeie begeleiding van de Open Hiring-mensen doorslaggevend is voor de kans van slagen van de pilot. Wij zijn nog op zoek naar een manager voor de koekbakkerij in Zwaagdijk. Die moet ook beschikken over soft skills en het leuk vinden om met zo’n concept iets te doen. Of Open Hiring in de volle breedte kan aanslaan op de arbeidsmarkt, is een andere vraag. Daar stuit je toch vaak op regels en juridische obstakels die dit heel moeilijk maken. Maar als bij de overheid voldoende wil leeft om het breed in te zetten, moet het kunnen lukken.”
vanuit Open Hiring-mensen doorstromen naar andere werkplekken binnen onze organisatie
Met de evolutie van Greyston Bakery door de tijd heen voor ogen, denkt ook Renee Pater al na over een constructie om Open Hiring binnen Amarant/Pater (dat vijfhonderd medewerkers op de loonlijst heeft staan) steviger grond onder de voeten te geven. “Je kunt die bakkerij voor de Davelaar-koeken de status geven van opleidingsbakkerij. Van daaruit kunnen Open Hiring-mensen doorstromen naar andere werkplekken binnen onze organisatie, en heb je constant aanvulling nodig van nieuw Open Hiring-personeel.” Ook Marjolijn Dölle voorziet een verdere opmars van Open Hiring. WerkSaam is in gesprek met meerdere ondernemingen in de regio die interesse hebben getoond voor dit model. “Ik denk dat je daarbij het complete personeelsbeleid van je bedrijf onder de loep moet nemen. In de praktijk zie je dat aan een traject voor werving en selectie een fors prijskaartje hangt en dat de uitkomst niet zelden toch teleurstellend is. Als je dat geld, of een deel daarvan, stopt in een stevige en goede inwerkperiode voor Open Hiring-mensen, ben je misschien wel beter af.”
Uitdaging
Een voorwaarde is volgens haar wel dat er nóg meer aandacht komt voor begeleiding en ondersteuning van werkgevers én werknemers in de pilots. “We weten uit ervaring: het vinden van een arbeidsplaats voor werkzoekenden met een kwetsbare achtergrond lukt met wat inspanning nog wel, maar de échte uitdaging ligt in het behouden van die baan. Wat ons project in West-Friesland uniek maakt, is dat we bezig zijn een digitale community op te tuigen waar zowel de ondernemer als de medewerker terechtkan als er een kink in de kabel dreigt te komen. Van daaruit worden ze meteen met een instelling of instantie in contact gebracht die ze verder kan helpen.”
Ze schat in dat Open Hiring vooral bij ondernemingen met een ‘familiecultuur’ aan zal slaan. “Daar heerst van origine een coöperatieve sfeer: fouten maken mag, als je maar zelf je verantwoordelijkheid neemt en ervan leert. Je spreekt over ondernemers met een sociaal profiel die het noodzakelijk vinden dat er een samenleving komt waarin iedereen meetelt.” De lovende woorden en veelbelovende rapportcijfers uit de beginperiode ten spijt: voor Open Hiring ziet de wereld er vanaf half maart een stuk minder florissant uit. De boosdoener heet corona.
De economie deed de afgelopen maanden noodgedwongen een forse stap terug; werkgevers zijn momenteel primair bezig met overleven; een inclusief personeelsbeleid komt later wel weer. Of ligt het tóch een slag anders? Ingeborg Zwolsman: “Start Foundation had ambitieuze scenario’s voor Open Hiring. We wilden doorgroeien naar 25 pilots of meer in 2020 en maakten ons op voor een landelijke uitrol. Die blauwdruk kan nu even in de ijskast, zo reëel moet je zijn. Maar geen van de pilotbedrijven is van plan te stoppen met Open Hiring. En er komen nog steeds nieuwe ondernemingen bij! Dat is een bemoedigend signaal en ook hard nodig. Want juist nu de werkloosheid stijgt, is het extra moeilijk om aan een baan te komen als je geen cv, diploma of de verkeerde achternaam hebt. We zoeken nu naar de samenwerking met branches die blijvend kampen met personeelstekort, ook nu het allemaal wat minder gaat. Zoals de zorg en de schoonmaaksector.”
Ook Dölle meent dat het nieuwe instrument, ondanks de tegenslag van het virus, straks niet meer weg te denken is van de arbeidsmarkt. “Natuurlijk liggen de kaarten nu even anders. In zo’n onzekere situatie vallen werkgevers terug in de oude modus. Ze kiezen voor veiligheid en een aanpak die ze kennen. Maar misschien speelt corona Open Hiring juist wel in de kaart. De huidige crisis heeft ook in het bedrijfsleven de discussie over het maatschappelijk verantwoord ondernemen weer aangewakkerd. Je telt in de toekomst als onderneming alleen nog mee als je MVO bent; daar ben ik heilig van overtuigd. En Open Hiring is dan een van de manieren waarmee je daaraan uiting geven kunt.”