Elf Westfriese ondernemers zijn gevraagd om na te denken en ook deels te dromen over hoe zij de toekomst van Westfriesland zien. Een visie gebaseerd vanuit het dagelijkse werk, maar ook als inwoner en werkgever voor de regio Westfriesland. Reacties zijn welkom, graag zelfs. Alle visies en reacties worden gebundeld en gedeeld met beleidsmakers en aangeboden aan de lokale politiek als input voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022. Daarnaast volgt er een actie lijst die door ondernemersverenigingen en koepelvereniging WBG gebruikt zal worden als speerpunten voor de komende jaren.
Naam: Mathijs Bouman
Thuis: in Hem
Werk: econoom en journalist. Werkzaam voor onder andere Het Financieele Dagblad en de ‘huiseconoom’ van Nieuwsuur
Gemeente: Drechterland
“Ik ben geen geboren West-Fries, maar als ik als halve buitenstaander naar onze regio kijk, dan doen we het best goed. Werkloosheid is laag, productiviteit hoog. Waar we het laten liggen is in de high tech. Daar zijn we, behalve in de agrisector en wat bedrijven in de robotica, geen voorloper in. Dat zie je terug in de productiviteit. Echte groei komt als je met evenveel mensen meer kunt maken. Dat schiet niet over. De oorzaak is tweeledig.
“We worden niet gezien”
Ten eerste zou de samenwerking van de 7 gemeentes, richting provincie beter kunnen. We worden niet gezien. Qua bereikbaarheid zijn we een tussengebied. Voorheen had je de Randstad en de 4 grote steden: Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Dat is al flink uitgebreid richting Amersfoort, Zwolle, Eindhoven. Als een hand met vingers die via snelwegen naar het oosten reiken. Geen Randstad, maar Handstad.
“Geen Randstad, maar Handstad”
Die ontwikkeling blijft hier achter. Raar want de economische ontwikkeling van de Randstad vond de laatste 10-15 jaar vooral aan de noordkant plaats. Je zou verwachten dat wij daar gemakkelijk bij aansluiten, maar de regionale opbouw van de economie gaat dat tegen. Je ziet hier vooral traditionele sectoren die niet per se aansluiten bij Amsterdamse economie.
Het is moeilijk om de sectorale opbouw richting te geven. Je kunt de randvoorwaarden verbeteren. Het ondernemersklimaat, scholing, leefklimaat. Dan denk ik: waarom zijn er zo veel gemeentes hier. Ze zien ons in Haarlem al niet staan, laat staan in Den Haag. We laten vaak een verdeeld geluid horen. Ondernemersverenigingen werken wel samen, maar gemeentes maken eerder ruzie dan dat ze samenwerken.
In provincie Friesland hebben ze hier ook last van, maar als dat één gemeente was, zouden ze qua inwonersaantal de tweede gemeente van Nederland zijn, net voor Rotterdam. Als je je zo kunt presenteren dan krijg je makkelijker een trein naar Leeuwarden. Dan overstijg je de indruk vooral landelijk en gezellig te zijn.
“Zoals we het nu doen zit net tussen tafelkleed en servet in”
In West-Friesland zijn de gemeentes relatief klein. Als je de gemeente groter maakt, kun je de gewone dienstverlening aan de burger weer kleiner maken. Geef elk dorp een gemeentehuis voor aangifte van een geboorte, ophalen paspoort, een inspraakavond. Regel bestuurlijk beleid regionaal in het hoofdkantoor. Gemeenten moeten zich in schaalvergroting voegen. Dat is belangrijk voor de economie. Ook voor ondernemers. Ik zie veel versnippering van bedrijventerreinen. Investering blijft uit. Dat komt doordat elke gemeente wel een paar industrieterreinen wil en het moeilijk vindt dat te combineren op één plek.
“Jong talent vertrekt door gebrek aan aanbod hoger onderwijs”
Een tweede oorzaak voor stagnerende groei is het wegtrekken van veel jong talent uit West-Friesland. Dat voorkom je door aanbod van hoger onderwijs, bijvoorbeeld via dependances. Met name in de agrarische high tech sector; de zadenhoek. Een dependance van de universiteit van Wageningen zou heel logisch zijn. Dat geldt ook voor de bouw. Met de regionale kennis, kun je hier ingenieurs opleiden.
De jongeren komen vaak niet meer terug. Niet omdat de woningen zo duur zijn, relatief kun je hier juist nog wel betaalbaar wonen. Een pandje opduikelen dat je zelf kunt opknappen. Ik denk dat als je eenmaal elders hebt gestudeerd, je daar ook werk vindt en een partner. Als je een gezin hebt gevormd en allebei een baan heb, blijf je vaak waar je bent.
“Laat jongeren kennis maken met de kansen in West-Friesland”
Begin bij het begin en breng het hoger onderwijs naar hier. Laat jongeren kennis maken met de mogelijkheden van West-Friesland. In Zeeland pakken ze dat origineel aan. Met een Zeeuwse studentenvereniging gaan ze langs bij alle universiteiten en bedrijven. Ze laten hen zien welke mooie banen er te krijgen zijn, in de industrie of duurzame energie. Stiekem hopen ze dat er bij die studentenverenigingen al paartjes ontstaan. Dan los je ook al deel van probleem op.
Als je toch van buitenaf wilt werven, kun je het hele gezin mee nemen in de beslissing. Zoek je artsen, vraag dan meteen wat de partner doet, of er kinderen zijn en welke hobby’s ze hebben. Maak daar een totaalpakket van door ze te laten zien dat de regio precies bij hun behoeftes aansluit. Hier is de voetbalclub, daar kun je gaan zeilen, we hebben een baan voor uw man op het gemeentehuis en u kunt aan de slag als arts. Het klinkt misschien wat wanhopig, maar het is wel interessant. Zo kun je ook alle pluspunten van West-Friesland kunnen laten zien.
“De toekomst voor winkels is minder wanhopig dan voorheen”
Voorheen zag je een trend naar grote winkelgebieden in grote steden. Door Corona hebben mensen de lokale winkelstraat herontdekt. Omdat dat veiliger voelt en minder druk is. Vooral voor middelgrote gemeentes zoals Hoorn, die ook een regiofunctie hebben, liggen hier kansen. Bied uniek en onderscheidend aanbod, geen ketens. Zodat Hoorn en Deventer niet op elkaar gaan lijken. Maak woningen van winkelpanden aan de randen. Daar is hard beleid voor nodig, verandering van bestemmingsplannen.
Ook het toerisme verandert. We zien een verschuiving van buitenlands naar binnenlands toerisme. Massaal kochten we caravans en zeilboten. De Nederlandse toerist gedraagt zich anders dan de buitenlandse. Dat is gunstig voor landelijke bestemmingen. Dat zag je vorig jaar. Hotels in Amsterdam stonden leeg, maar de huisjes op regionale campings zaten vol.
“Investeer in Natura 2000 om toeristen te trekken”
West-Friesland is een mooi gebied voor waterrecreatie, maar het vormt een witte vlek op de kaart van natuurgebieden in Nederland. We hebben het IJsselmeer en Markermeer maar verder geen Natura 2000 gebieden. Daarin zou je moeten investeren om toeristen te trekken. We hebben water, maar daar profiteert niet elke gemeente van. Wat kunnen mensen die recreëren aan het water in het binnenland doen? De dagjesmensen, de grote passagiersschepen. Die passagiers eten en drinken aan boord, daar hebben ze voor betaald. Hoe sla je daar nou nog een slaatje uit?
“Armoedebeleid na corona”
Op korte termijn moeten we er eerst voor zorgen dat we niet de faillissementsgolf krijgen die we eerder wisten te voorkomen. Als het straks weer beter gaat stijgen de kosten. Je moet investeren in voorraden, nieuwe mensen, reclame. Veel bedrijven kunnen dat nu niet meer hebben. Ze moeten snel bij overheden aan de bel rekken, vooral de zzp’ers. Armoedebeleid na corona, dat is nodig om de huidige economie overeind te houden.
Wat we ook beogen voor de toekomst, West-Friesland mag zich veel meer zelfstandig opstellen. Minder bescheiden. Ze komen niet aan de deur vragen hoe goed we zijn, we moeten onszelf laten zien. Niet als onderdeel van de Kop van Noord-Holland, maar als apart gebied. Eén Westfriese gemeente zou daarbij helpen.
Tip: investeer nu!
Economen kunnen niet voorspellen, ze kijken naar de indicatoren. In een jaar tijd is er 40 miljard gespaard door de Nederlandse burger. Het globale beeld laat zien dat het snel beter gaat met de economie. Straks keert het probleem uit 2019 terug: waar vind je vakmensen? Vergeet dus niet te investeren, neem nu mensen aan, laat je zien als bedrijf. Doe maar alvast of het weer goed gaat.